Гаворка ідзе, вядома, пра Вязынку. А сусветная папулярнасць населенага пункта звязана з тым, што тут 7 ліпеня 1882 года нарадзіўся Янка КУПАЛА, класік айчыннай літаратуры, пясняр беларускай зямлі.

Камфортна для пажылых, перспектыўна для моладзі

Пра сучаснае жыццё Вязынкі расказала стараста вёскі Людміла Ракоць. Сімвалічна, што жыццё Людмілы Генрыхаўны таксама звязана з культурай і літаратурай. Яна з’яўляецца загадчыкам філіяла №17 «Сельская бібліятэка-клуб вёскі Вязынка». Нарадзілася субяседніца ў Мядзельскім раёне. На Маладзечаншчыну пераехала па размеркаванні пасля заканчэння ўніверсітэта культуры. У Вязынцы як спецыяліст атрымала ад мясцовай гаспадаркі жыллё, выйшла замуж.

– Жывуць у вёсцы і мясцовыя жыхары, і дачнікі, – гаворыць Людміла Генрыхаўна. – Дамы ад бацькоў паступова пераходзяць у спадчыну да дзяцей. Тыя рэканструююць будынкі, прыстасоўваюць іх пад сучасныя патрэбы. Жыццё ў населеным пункце не стаіць на месцы. Для пажылых людзей тут камфортна, для моладзі – перспектыўна. Нездарма на радзіме Янкі Купалы і цяпер нараджаюцца дзеці.

Стараста адзначыла, што населены пункт вызначае добрая транспартная даступнасць. Мясцовыя жыхары могуць карыстацца чыгуначнымі прыпынкамі «Вязынка» і «Пралескі». Дзякуючы гэтаму многія людзі працуюць на прадпрыемствах у Маладзечне, Мінску, Заслаўі.

Сама вёска газіфікаваная. Цэнтральнае водазабеспячэнне ёсць на вуліцах Школьнай і Купалінцы. Тройчы на тыдзень населены пункт наведвае аўтакрама. Ёсць у Вязынцы і стацыянарны магазін. Калі я наведаў вёску, аб’ект не працаваў. Аднак прадавец цвёрда запэўніла, што з пачатку красавіка гандаль абавязкова адновіцца. У планах правесці ў Вязынку оптавалакно.

– У нас жывуць працавітыя людзі, – паведаміла Людміла Ракоць. – Самай пажылой жыхарцы 93 гады. Клаўдзія Гаўрыленка, Нэла Дарожка, яе дачка Маргарыта Ляшчынская, Ніна Галаўкова займаюцца рукадзеллем. Іх работы выстаўлены ў нашай бібліятэцы.

Субяседніца дадала, што вёска прыцягальная для турыстаў. У цёплую пару года навакольныя лясы багатыя грыбамі. Па берагах галоўнага канала Вілейска-Мінскай воднай сістэмы праходзяць турыстычныя маршруты. Сама рэчка Вязынка з’яўляецца гідралагічным помнікам прыроды мясцовага значэння. Вяскоўцы вельмі любяць наведваць Купалаўскі мемарыяльны запаведнік, удзельнічаць у мерапрыемствах, што там ладзяцца.

Ад слова «вязаць»

Вязынка стала вядомай найперш дзякуючы Купалаўскаму мемарыяльнаму запаведніку. Па яго тэрыторыі працякае рэчка Вязынка, якая дала назву населенаму пункту. Тут знаходзяцца рэшткі былога маёнтка Замбжыцкіх: дом, у якім нарадзіўся паэт, хатка дваровых, старажытныя гарадзішчы, сажалка, крыніца, валуны з высечанымі на іх радкамі вершаў Купалы, іншыя аб’екты. Сюды па натхненне прыязджаюць аматары роднага слова з Беларусі, а таксама беларусы з замежных краін.

– Філіял Літаратурнага музея Янкі Купалы быў адкрыты ў Вязынцы ў 1948 годзе, – расказала наглядчык музея Тамара Бізюк. – А за два гады да таго на доме з’явілася мемарыяльная дошка. Збірала экспанаты і адкрывала музей жонка песняра Уладзіслава Луцэвіч, заслужаны дзеяч культуры БССР. Дом, дзе жылі Луцэвічы і нарадзіўся паэт, у 1972 годзе быў рэстаўраваны. У пабудову закладзены шэсць бярвёнаў з «Купалаўскага» дома.

Тамара Уладзіміраўна падкрэсліла, што запаведнік наведвае вялікая колькасць турыстаў. На базе музея ладзяцца розныя культурныя мерапрыемствы, сярод якіх «Гуканне вясны», «Багач», «Купалле». Прыязджаюць у Вязынку літаратары, удзельнікі Нацыянальнага фестывалю беларускай песні і паэзіі «Маладзечна». Тут пачынаюцца або завяршаюцца шматлікія турыстычныя маршруты.

– Вязынка – гэта мая родная зямля, – уключылася ў размову навуковы супрацоўнік музея мясцовая жыхарка Іна Трутнева. – Вёска, дзе я нарадзілася, называлася Верамейкі. Разам са школьнікамі я часта наведвала Купалаўскі музей, сустракалася з цікавымі людзьмі. Так склаўся лёс, што ў гэтым музеі сама працую ўжо шмат гадоў.

Субяседніца расказала, што назва «Вязынка» паходзіць ад слова «вязаць». Ля берагоў рэчкі і возера тут здаўна раслі вербы. З лозаў мясцовыя жыхары выраблялі розныя вырабы, вязалі кошыкі, іншыя рэчы. Так слова замацавалася ў тапонімах.

Мясцовы калейдаскоп

Гуляць па Вязынцы вельмі цікава. Галоўная вуліца паўтарае ўзгорысты рэльеф мясцовасці. За кожным паваротам адкрываецца новы від. Даволі шмат двароў, дзе вядзецца будаўніцтва або добраўпарадкаванне. Адметная рыса некаторых пабудоў – разныя налічнікі на вокнах. Усё гэта стварае асаблівую аўру і незабыўны каларыт.
Недалёка ад населенага пункта працякае паміж узгоркаў рэчка Вязынка. Крыху далей пракапаны галоўны канал Вілейска-Мінскай воднай сістэмы. Ваколіцы яго надзвычай маляўнічыя.

Мясцовыя жыхары, з якімі я сустрэўся, дбаюць пра сваю малую радзіму. Яны ўпрыгожваюць свае падворкі, устанаўліваюць малыя архітэктурныя формы, разбіваюць кветнікі. У пачатку сакавіка яшчэ нельга поўнасцю ацаніць намаганні вяскоўцаў. Аднак у хуткім часе прырода абудзіцца, і тады Вязынка будзе нагадваць сапраўдны музей пад адкрытым небам.

Сярод мясцовых славутасцей прыцягнуў увагу вінтажны аўтамабіль, выстаўлены на ўсеагульны агляд на вуліцы Сяледчыкі. Гаспадар рарытэта Генадзій паведаміў, што раней такія аўто выкарыстоўвалі людзі з абмежаванымі магчымасцямі. Прыводзіў тэхніку ў рух матацыклетны матор. Цяпер ля машыны любяць фатаграфавацца турысты.
Вось такая яна, Вязынка. Сучасная вёска, якая ганарыцца сваім слаўным мінулым і зберагае гістарычную памяць.

Старонкі гісторыі

Ля вёскі выяўлены два гарадзішчы, што адносяцца да культуры штрыхавой керамікі.

Сама Вязынка вядомая з XVI стагоддзя як маёнтак у Вялікім Княстве Літоўскім. З ХІХ стагоддзя яна становіцца фальваркам у Мінскім павеце, спачатку ўладаннем графа Пшаздзецкага, а з 1815 года – памешчыкаў Замбжыцкіх. У 1908 годзе ў населеным пункце былі тры двары, насельніцтва складала 44 чалавекі.

У 1972 годзе ў Вязынку былі сселены жыхары вёсак Верамейкі, Сяледчыкі, Гурнавічы.

Купалаўскі мемарыяльны запаведнік быў створаны ў 1972 годзе згодна з адпаведнай пастановай Савета Міністраў БССР.

Цяпер у Вязынцы налічваецца прыкладна 180 хатніх гаспадарак, колькасць жыхароў складае каля 350 чалавек.

Тэкст і фота: Алег БЯГАНСКІ